Ба шарофати ташаббусҳои наҷиби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба эълон гардидани соли 2025 ҳамчун Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва ҳамасола  таҷлил намудани  21-уми март  ҳамчун Рӯзи умумиҷаҳонии пиряхҳо, инчунин таъсиси Фонди  мақсадноки  байналмилалӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи пиряхҳо, рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ имкон медиҳанд, ки  дар доираи корҳои илмию таҳқиқотӣ оид ба омӯзиши пиряхҳо васеъ ва ҳамзамон ба сатҳи байналмилалӣ ва ба талаботи стандартҳои байналмилалӣ ба таври пурра мувофиқат кунанд.

Ба шарофати ташаббусҳои наҷиби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба эълон гардидани соли 2025 ҳамчун Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва ҳамасола  таҷлил намудани  21-уми март  ҳамчун Рӯзи умумиҷаҳонии пиряхҳо, инчунин таъсиси Фонди  мақсадноки  байналмилалӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи пиряхҳо, рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ имкон медиҳанд, ки  дар доираи корҳои илмию таҳқиқотӣ оид ба омӯзиши пиряхҳо васеъ ва ҳамзамон ба сатҳи байналмилалӣ ва ба талаботи стандартҳои байналмилалӣ ба таври пурра мувофиқат кунанд.

Фото: ГНУ «Центр изучения ледников Национальной академии наук Таджикистана»

Дар доираи татбиқи лоиҳаи миллии МАГАТЭ TAD 7004 - «Ташаккули иқтидори миллӣ оид ба арзёбии ҳолати пиряхҳо ва қабати барф дар шароити тағйирёбандаи иқлим» ҳамоҳангсози миллии Агентии Байналмилалии Неруи Атомӣ (АБНА) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Илҳом Мирсаидзода дар як маросими тантанавӣ ду маҷмӯи асбобҳои рақамии бисёрпараметраи «MultiLine Multi 3630»-ро ба профессор Абдулҳамид Қаюмов, директори Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон» супорид. 

Дар маросими супоридани таҷҳизоти муосир ёвари ҳамоҳангсози миллӣ, мудири шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии мазкур - Олимҷон Азизов ва директори Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ» профессор Абдулҳамид Қаюмов ва инчунин дигар кормандони  маркази мутазаккир ширкат варзиданд.

Фото: ГНУ «Центр изучения ледников Национальной академии наук Таджикистана»

Бояд гуфт, ки қабл аз ин Маркази омӯзиши пиряхҳо дар чаҳорчӯбаи рушди мактаби пиряхшиносон ва пешбурди илми тоҷик аз МАГАТЭ барои таҳқиқоти густурда ва бунёдӣ таҷҳизот дарёфт карда буд. Таҳлилгари лазерии «PICARRO» таркиби устувори изотопии пиряхҳо, қабати барф ва пиряхҳои обшударо ба таври дақиқ муайян мекунад. Марказ инчунин хроматографи муосири иониро барои таҳлили сифатии намунаҳо аз пиряхҳо, қабати барф ва пиряхҳои обшуда дастрас намуд. Хроматографияи ионӣ низ имкон медиҳад, ки пиряхҳо ва захираҳои обии Тоҷикистон дар сатҳи сифатан нав омӯхта шаванд.

Фото: ГНУ «Центр изучения ледников Национальной академии наук Таджикистана»

Бояд қайд намуд, ки бо дастгирии АБНА озмоишгоҳи «Сифати об, изотопҳо ва санитария», ки бо таҷҳизоти замонавӣ муҷаҳҳаз гардонида шудааст, имкон медиҳад, ки равандҳои гидрологие, ки дар пиряхҳо ва қабати барф ба амал меоянд, инчунин механизмҳои таназзули пиряхҳо барои таҳияи минбаъдаи тадбирҳои мутобиқшавӣ барои нигоҳ доштани пиряхҳо ба таври дақиқ омӯхта шаванд.

Омӯхтани пиряхҳо дар қисматҳои дурдасти баландкӯҳҳо таҳқиқоти экспедитсионӣ - саҳроиро тақозо менамояд ва  аз ин рӯ, дар ин самт асбобҳои саҳроӣ  ба ҳайси ёрдамчиён ба ҳисоб мераванд.

Фото: ГНУ «Центр изучения ледников Национальной академии наук Таджикистана»

Дар доираи иҷроиши лоиҳаи мазкур инчунин ду маҷмӯи асбобҳои рақамии бисёрпараметраи тамғаи «MultiLine Multi 3630» харидорӣ карда шуданд, ки дар онҳо бо як дастгоҳ якчанд параметрҳоро чен кардан мумкин аст.
Дар  шароити саҳроӣ барои асбоби универсалии ченкунӣ ҳамзамон чунин нишондиҳандаҳо пешбинӣ шудаанд:

•    рН,
•    потенсиали редокс,
•    оксигени гудохташуда,
•    гузаронандагӣ,
•    абрнокӣ.

    Лозим ба тазаккур аст, ки айни замон дар озмоишгоҳи мазкур се гурӯҳҳои корӣ ташкил карда шудаанд, ки ҳар яке аз ин гурӯҳҳо ҳадафҳо ва вазифаҳои муайяну мушаххаси худро доранд:

1. гурӯҳи шабакавӣ барои ҷамъоварии намунаҳо аз ҳавзаҳои дарёҳои асосӣ ва таҳшинҳои дарёҳо.
2. гурӯҳи экспедитсионӣ, ки аз пиряхҳо, қабати барф, кӯлҳои пиряхӣ ва обҳои пиряхњо намуна ҷамъоварӣ мекунанд.
3. статсионарӣ (озмоишгоҳӣ), ки кори доимӣ, таҳлил ва омӯхтани намунаҳоро  саривақт таъмин менамояд.
 

Фото: ГНУ «Центр изучения ледников Национальной академии наук Таджикистана»