6 майи соли 2024 вебинари навбатии Шабакаи Осиёи Марказӣ оид ба занони дар саноати ҳастаӣ (Шабакаи WINCA Network) баргузор гардид, ки дар он зиёда аз чиҳил нафар иштирокчиёни минтақа – намояндагони мақомоти танзимкунанда, муассисаҳо ва идораҳои гуногун иштирок намуданд.

Дар он Елена Панова, сармуҳандиси лоиҳаи Маркази лоиҳакашӣ ва мониторинги муҳити зисти Институти технологияҳои олии ҶДММ МАК «Казатомпром» бо презентатсияи «Шустушӯи чоҳҳо дар ҷои худ ҳамчун усули аз ҷиҳати экологӣ тозатарини истихроҷи урани табиӣ» ва Кейт Снидереч, доктори илм, ходими илмии Лабораторияи миллии Ливермор бо маърӯза дар мавзӯи «Дарёфт кардан, ченкунӣ ва арзёбии изотопҳои ғайримуқаррарии устувор ва радиогенӣ» суханронӣ намуданд. 

Барои Осиёи Марказӣ мавзӯи усули аз ҷиҳати экологӣ тозаи истихроҷи урани табиӣ хеле муҳим аст, ҳарчанд уран дар Тоҷикистон дигар истихроҷ намешавад, аммо онҳо мисли Узбекистону Қирғизистон дар робита ба истихроҷи уран бо як қатор мушкилоти экологӣ рӯбарӯ ҳастанд. Усулҳои анъанавӣ, аз қабили истихроҷи маъданҳои кушод ва зеризаминӣ боиси олуда шудани хок, об ва ҳаво бо металлҳои вазнин ва элементҳои радиоактивӣ шуданд. Ин барои муҳити зист оқибатҳои ҷиддӣ дошт, аз ҷумла таҳдид ба саломатии одамон, ҳайвонот ва наботот, инчунин ифлосшавии захираҳои об ва харобшавии экосистема.

Шустани зеризаминии чоҳҳои уран, ки дар бораи он Елена Панова сухан гуфт, усули истихроҷи маъдан аз ҷиҳати экологӣ нисбатан тозатар аст. Он ба муҳити зист таъсири кам мекунад, зеро раванди асосӣ дар зери замин сурат мегирад ва истихроҷи васеъи рӯизаминиро талаб намекунад. Ин хатари ифлосшавии муҳити зистро коҳиш медиҳад ва таъсири манфиро ба гуногунии биологӣ ва захираҳои табиӣ кам мекунад.

Мавзӯи гирифтан, чен кардан ва баҳодиҳии изотопҳои ғайримуқаррарии устувор ва радиогенӣ, ки онро Кейт Снайдереч баррасӣ намуд, ба ҷанбаҳои асосии илм ва техникаи муосир дахл дорад ва барои соҳаҳои гуногуни илм аҳамияти бузург дорад. Бо кашфи изотопҳои нав ва такмил додани усулҳои ченкунии онҳо мо дониши худро дар бораи табиат васеъ мекунем ва барои татбиқи ин маълумот дар соҳаҳои гуногун имкониятҳои нав фароҳам меорем. Кейт принсипҳои асосии гирифтан, чен кардан ва баҳодиҳии изотопҳои ғайримуқаррарии устувор ва радиогенӣ, инчунин татбиқи онҳоро дар тадқиқоти илмӣ ва рушди технологӣ мубодила кард.