19 январи соли 2023 дар лабораторияи сифати об, изотопҳо ва санитарияи муассисаи давлатии илмӣ «Маркази омӯзиши яхдомҳои Академияи илмҳои Тоҷикистон» маросими расмии супоридани таҷҳизоти лабораторӣ бо иштироки директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи илмҳои Тоҷикистон — Илҳом Мирсаидзода баргузор гардид.

Лаборатория дар ҳамкорӣ бо Агентии байналмилалии энергияи атомӣ (МАГАТЭ) ва Агентии амнияти ХБРЯ таъсис ёфта, бо мақсади омӯзиши таркиби изотопии яхдомҳо ва пушти яхбандӣ, мониторинги равандҳои обшавии онҳо ва инчунин таҳлили таркиби изотопӣ ва гидрологии оби яхдомӣ, кӯлҳо ва ҳавзҳои яхдомӣ фаъолият мекунад.

Дар вақти ба кор даровардани таҷҳизоти лазерии “Picarro” байни Агентӣ ва Марказ Созишномаи ҳамкорӣ имзо шуд. Ҳарду ҷониб зарурати густариши бештари шарикии манфиатдорро таъкид карданд.

Дар суханронии худ Илҳом Мирсаидзода, номзади илмҳои техникӣ, дотсент, иқдомҳои некнамои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро оид ба ҳифз ва нигоҳдории яхдомҳо таъкид намуд. Вай ба аҳамияти эълони соли 2025 ҳамчун “Соли байналмилалии ҳифзи яхдомҳо” таваҷҷуҳи хос дод ва таъкид кард, ки ин қарор диққати ҷомеаи ҷаҳониро ба масъалаҳои об, иқлим ва обшавии яхдомҳо ҷалб мекунад.

Баъдан, директори Маркази омӯзиши яхдомҳо, профессор Абдуҳамид Каюмов гуфт, ки лаборатория дар пуштибонии панҷумин иқдоми глобалии оби Президенти Тоҷикистон таъсис ёфта, саҳми назаррас дар рушди илмҳои яхдомшиносӣ дар ҷумҳурӣ хоҳад гузошт. Вай илова кард, ки бо кӯмаки шуъбаи ҳамкории техникии МАГАТЭ дар лаборатория таҷҳизоти лазерии “Picarro” насб шудааст, ки имкониятҳои истифодаи усулҳои инноватсионӣ дар таҳқиқоти изотопии яхдом ва барфро фароҳам меорад.

Дар доираи лоиҳа кормандони лаборатория якмоҳа дар Университети Инсбрук (Австрия) стажировка гузаронида, усулҳои муосири таҳқиқоти изотопии яхдомҳоро омӯхтанд.

Бо ҳамин, чунин ташкил намудани таҳқиқоти яхдомҳо дар сатҳи байналмилалӣ камёб аст. Эҷоди чунин лаборатория дар Тоҷикистон навовари мебошад ва саҳми муҳим дар рушди яхдомшиносӣ ва роҳҳои илмии омӯзиш ва нигоҳдории яхдомҳо дар мувофиқа бо сиёсати экологӣ ва илмии давлат хоҳад дошт.