Маркази миллии ИНИС-и АБНА

NIS — системаи байналмилалии пешсафи иттилоотӣ дар соҳаи истифодаи осоиштаи энергияи атомӣ мебошад. Система аз ҷониби Агентии Байналмилалии Энергияи Атомӣ (МАГАТЭ) дар ҳамкорӣ бо давлатҳои аъзои INIS ва созмонҳои байналмилалӣ таъсис ёфта ва идора карда мешавад.

INIS хидматрасониҳои пурраи иттилоотии реферативӣ оид ба нашрияҳо дар соҳаи илм ва технологияҳои атомиро пешниҳод мекунад. Барои ин мақсад, INIS аксарияти нашрияҳои илмӣ-техникиро вобаста ба мавзӯи система, ки дар саросари ҷаҳон нашр мешаванд, коркард мекунад. Доираи мавзӯии INIS тибқи ниёзҳои иттилоотии ҷомеаи байналмилалӣ дар доираи манфиатҳо ва фаъолиятҳои МАГАТЭ оид ба истифодаи осоиштаи энергияи атомӣ ва технология таҳия шудааст.

Ин система бахшҳои зеринро дар бар мегирад:

Энергияи ҳастаӣ, аз ҷумла:

Муҳандисӣ ва асбобҳои ҳастаӣ;

Ракетҳои ядроии таркиш;

Давраи сӯзишвории ҳастаӣ;

Идоракунии партовҳои радиоактивӣ;

Амнияти ҳастаӣ;

Маводҳои дорои аҳамияти ҳастаӣ;

Ҷанбаҳои экологӣ (манбаъҳои энергияи ҳастаӣ ва ғайриҳастаӣ);

Ҷанбаҳои иқтисодӣ (манбаъҳои энергияи ҳастаӣ ва ғайриҳастаӣ);

Кафолатҳо ва ғайрипаҳнсозӣ.

Барномаҳои техникии ҳастаӣ, аз ҷумла:

Истеҳсоли изотопҳо ва манбаъҳои радиатсионӣ;

Истифодаи саноатии изотопҳо ва манбаъҳои радиатсионӣ;

Истифодаи радиоизотопҳо ва радиатсия дар илмҳои замин;

Истифодаи радиоизотопҳо ва радиатсия дар кишоварзӣ, биология ва тиб;

Муҳофизати радиатсионӣ.

Ҷанбаҳои ҳастаӣ дар физика, аз ҷумла:

Физикаи плазма ва ҳамҷӯшиш;

Физикаи ҳолати сахт;

Физикаи атомӣ ва молекулӣ;

Физикаи ҳастаӣ;

Физикаи заррачаҳо;

Механикаи классикӣ ва квантӣ.

Ҷанбаҳои ҳастаӣ дар химия, аз ҷумла:

Радиохимия;

Химияи радиатсионӣ;

Химияи ҳастаӣ;

Усулҳои таҳлилӣ дар ҳастаӣ.

Қонунгузорӣ ва танзимотҳо.

Муваффақияти принсипҳои асосии INIS равшан аст, ки тавассути:

Ҳузури зиёда аз 3 миллион воҳиди иттилоотӣ дар пойгоҳи додаҳои INIS;

Иловаи солонаи тақрибан 80,000 то 100,000 воҳид;

Фонди матнҳои пурра, ки зиёда аз 1 миллион ҳуҷҷатро дар шаклҳои микрофиш ва электронӣ, аз ҷумла ҳисоботҳои илмӣ, брошюраҳо, рисолаҳо, патентҳо ва ғайра дар бар мегирад;

Истифодаи маҳсулоти INIS дар кишварҳои саросари ҷаҳон.

Маркази Миллии INIS дар Тоҷикистон соли 2003 тавассути лоиҳаи МАГАТЭ TAD/0/002 “Таъсиси Маркази INIS” таъсис дода шуд.

Ҳадафи асосӣ ин таъсиси марказе буд, ки тавонад хидматҳои иттилоотии муносибро оид ба ҳамаи масъалаҳои марбут ба истифодаи осоиштаи илми ҳастаӣ ва технология пешниҳод намуда, барои дастгирии барномаҳои миллии ҳастаӣ хизмат расонад.

Тавассути лоиҳаи МАГАТЭ оид ба таъсиси маркази INIS ба Тоҷикистон таҷҳизоти зарурӣ барои кори дурусти марказ расонида шуд. Чор корманди Агентии амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ тавассути барномаҳои стажировкӣ (фелловшип) дар муассисаҳои пешбари Эрон ва Федератсияи Русия таълим гирифтаанд. Барои роҳбарияти Агентии амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ Академияи илмҳои Тоҷикистон боздиди илмӣ ташкил карда шуд, то бо инфрасохтори марказҳои миллии INIS дар Русия ва Эрон шинос шаванд. Муттахассисони Беларус ва Сурия дар солҳои 2002 ва 2004 дар шаҳри Душанбе курсҳои омӯзишии МАГАТЭ оид ба тамоми ҷанбаҳои фаъолияти маркази миллии INIS барои кормандони Агентӣ ташкил карданд.

Ҳоло Маркази Миллии INIS Тоҷикистон ба таври фаъол дар таҳия ва иҷрои тавсияҳои Дастгоҳи INIS ширкат намуда, вазифаҳои зеринро иҷро мекунад:

Интихоби адабиёти ҳастаии марбут, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр шудааст;

Тайёр кардани вуруди муттаҳид мувофиқи меъёрҳои INIS ва супоридан ба МАГАТЭ, ки дар бар мегирад каталогсозӣ, индекскунии адабиёти душворрас ва воридот;

Пешбурди матнҳои пурраи адабиёти душворрас (бо дарназардошти набудани маҳдудиятҳои ҳуқуқӣ ва танзимӣ), ки тавассути каналҳои маъмулан тиҷоратӣ дастрас нестанд;

Пешниҳод намудани машваратҳо ва тавсияҳо ба Дастгоҳи INIS оид ба масъалаҳои фаъолияти система ва рушди он;

Пешбурди хидматҳои иттилоотӣ ба истифодабарандагони миллӣ (олимон, аспирантҳо, донишҷӯён ва ғайра), нигоҳ доштани тамосҳои мувофиқ бо онҳо ва намояндагӣ кардани нуқтаи назари онҳо дар вохӯриҳои INIS;

Иҷрои фаъолиятҳои таблиғотӣ ва таҳсилотӣ;

Иштирок дар тадқиқот ва таҳлилҳои тавсияшуда аз ҷониби Шӯроҳои машваратии INIS.