Маълумот барои аҳолӣ
Ҳифзи аҳолӣ аз ифлосшавии радиоактивӣ, кимиёвӣ ва биологӣ як маҷмӯи чораҳоест, ки ба коҳиш додан ё бартараф кардани таъсири радиатсияи ионизатсионӣ, моддаҳои хатарноки кимиёвӣ ва агентҳои биологӣ нигаронида шуда, инчунин барои пешгирӣ аз ифлосшавии муҳити табиӣ ва объектҳои техногенӣ бо моддаҳои радиоактивӣ, кимиёвӣ ва биологӣ ва тоза кардани онҳо (дезактивация) хизмат мекунад.
Садама – ҳодисаи хатарнокест, ки боиси хатар ба ҳаёт, харобии иншоот ва зарар ба муҳит мегардад. Фалокат – садамаи калон бо талафоти инсонӣ ва зарари ҷиддӣ. Ҳолатҳои фавқулодда аз рӯи миқёс (маҳаллӣ, минтақавӣ, фаромиллӣ) ва намудҳо: радиатсионӣ, кимиёвӣ, сӯхтор, таркиш, садамаҳои нақлиётӣ, амалҳои террористӣ тасниф мешаванд.
Садамаҳои радиатсионӣ: Объектҳои радиатсионӣ-хастарнок (нерӯгоҳҳои атомӣ, дастгоҳҳои ҳастаӣ) ҳангоми садама боиси ихроҷи моддаҳои радиоактивӣ ва ифлосшавии минтақа мегарданд. Радиатсияи ионизатсионӣ (нурҳои алфа, бета, гамма) ба организм зарар расонида, бемории радиатсионӣ ба вуҷуд меорад. Воҳиди ченкунии дозаи радиатсия – Зиверт (Зв) ва Рентген (Р). Амалҳои аҳолӣ: мӯҳр кардани биноҳо, истифодаи воситаҳои муҳофизат, хориҷшавӣ, профилактикаи йод.
Садамаҳои кимиёвӣ: Объектҳои кимиёӣ-хастарнок дорои моддаҳои хатарноки кимиёвӣ (АХОВ – хлор, аммиак, сулфургидрид) мебошанд, ки ҳангоми ихроҷ минтақаҳои осебдидаро ба вуҷуд меоранд. АХОВ аз рӯи роҳҳои таъсир (нафаскашӣ, даҳонӣ, пӯстӣ) тасниф мешаванд. Амалҳо: истифодаи ниқобҳои зиддигаз, мӯҳр кардани биноҳо, хориҷшавӣ ба самти перпендикуляр ба шамол, расонидани ёрии аввал (шустушӯ, ингалятсия).
Садамаҳои биологӣ: Ифлосшавии биологӣ боиси бемориҳои сироятии хатарнок (вабо, холера, язваи сибирӣ) мегардад. Минтақаҳои осебдида бо давраи инкубатсионӣ ва сироятнокӣ хосанд. Муҳофизат: паноҳгоҳҳо бо филтрҳои ҳаво, эмкунӣ, антибиотикҳо. Амалҳо: изолятсия, риояи гигиена, дезинфексия, ҷӯшонидани об, нобуд кардани интиқолдиҳандагон (хояндаҳо, ҳашарот).
Риояи қоидаҳои рафтор ва чораҳои саривақтии муҳофизат оқибатҳои садамаҳоро коҳиш дода, ҳаёти инсонҳоро наҷот медиҳад.
